Profesor Feliks Czyżewski

CZYŻEWSKI Feliks (3 IV 1949 Jusaki-Zarzeka) syn Józefa i Ireny z d. Butkiewicz; slawista.

Ścieżka naukowa: na Wydz. Humanistycznym UMCS: 1972 mgr, prom. prof. P. Smoczyński, 1982 dr, prom. doc. dr hab. S. Warchoł, 1995 dr hab. n. humanist. w zakresie językoznawstwa słowiańskiego; 2014 prof. n. humanist.

Ścieżka zawodowa: 1972–1975 nauczyciel w LO w Wisznice, pow. włodawski; w Zakładzie Filologii Słowiańskiej UMCS: 1975–1976 asyst., 1976–1982 st. asyst., 1982–1995 adiunkt (od 1992 Zakład Filologii Ukraińskiej UMCS); w UMCS Zakładzie Filologii Ukraińskiej: 1996–2000 adiunkt z hab., od 1998 kier., 2000–2016 prof. nadzw.; 2003–2013 dyr. Instytutu Filologii Słowiańskiej; od 2016 prof. zw. UMCS.

Kierunki badawcze: językoznawstwo słowiańskie: dialektologia, onomastyka i etnolingwistyka, dialektologia pol. i dialektologia ukraińska w ujęciu zarówno synchronicznym, jak i diachronicznym, problematyka kontaktów językowych, bilingwizmu i gwar niejednorodowych (przejściowych i mieszanych), szeroko rozumiane etnolingwistyka i folklorystyka, onomastyka (zwłaszcza antroponomastyka, mikrotoponomastyka i zoonomastyka w warunkach pogranicza etniczno-językowo-kulturowego); socjolingwistyka, hist. języka pol.; stylistyka i dydakt. uniwersytecka.

Recenzje dorobku naukowego: 4 rec. hab., 10 rec. dokt., 2 opinie dla uniwersytetów ukraińskich i 1 białoruskiego w staraniach o uzyskanie stopnia kandydata nauk.

Granty, projekty, wdrożenia, patenty: udział w kraj. proj. badaw., m.in.: 1975–1977 prace dokumentacyjne do Słownika gwar polskich PAN Oddz. w Krakowie, kier. prof. M. Karaś Słownik gwar polskich. Źródła (Wrocław 1977); 1984–1986 prace dokumentacyjne i autorskie: do Atlasu gwar wschodniosłowiańskich Pobuża (południowe Podlasie i Chełmszczyzna), kier. prof. M. Kondratiuk, M. Łesiów (IS PAN i UMCS), 1982–2013 w Słowniku stereotypów i symboli ludowych, kier. prof. J. Bartmiński, 1986–1995 w proj. Atlasu gwar polskich. Małopolska i Mazowsze, kier. prof. K. Dejna (Katedra Dialektologii Polskiej UŁ); 2005–2006 kier. proj. Flora i fitonimy na pograniczu polsko-ukraińskim (partnerzy: Zakład Filologii Ukraińskiej Instytutu Filologii Słowiańskiej UMCS, Instytut Gleboznawstwa i Kształtowania Środowiska Akademii Rolniczej, Klub Ekologiczny UNESCO – Pracownia na Rzecz Bioróżnorodności); udział w międzynarod. proj. badaw.: od 1993 Atlasu etnolingwistycznego Pobuża (UMCS, Uniwersytet Brzeski, Narodowy Uniwersytet w Łucku); 2006–2008 kier. proj. badaw. „Strukturalno-semantyczny opis nekropolii prawosławnych Lubelszczyzny” nr 1 H01D 009 29; 2013–2015 Cmentarze po obu stronach Bugu (partnerzy proj.: Tow. Popularyzacji Piękna Polesia, Fundacja OIC Poland Polska Fundacja Ośrodków Wspomagania Rozwoju Gospodarczego (Opportunities 71 Industrialization Centers) (Rzeczpospolita Polska) i Fundacja Futurus XXI (Ukraina), Instytut Filologii Słowiańskiej UMCS w Lublinie (finansowanie z Programu Współpracy Transgranicznej Polska–Białoruś–Ukraina 2007– 2013); 2013–2015 udział w proj. „Gdzie bije źródło... Kultura muzyczna pogranicza Polski i Białorusi” realiz. przy wsparciu UE w ramach programu Współpracy Transgranicznej Polska–Białoruś–Ukraina 2007–2013 (proj. Parasolowy „Kultura pogranicza pomostem integracji społeczności lokalnych w Euregionie Bug” w ramach proj. BUG/7/12); 3 proj. promotorskie: 2002–2006 „Polska i ukraińska mikrotoponimia powiatu włodawskiego” nr 1 H 01 D 01 827; 2004–2005 „Nominacja obrzędów dorocznych w gwarach ukraińskich południowego Podlasia” nr 1 H01D 026 27; 2011– 2012 „Słownictwo polskojęzycznych mieszkańców Drohobycza” N N104 371240 decyzja nr 3712/B/H03/2011/40.

Współpraca z ośrodkami naukowymi: od 2007 współpr. jako kier. Zakładu Filologii Ukraińskiej UMCS z Katedrą Dialektologii Polskiej i Logopedii UŁ na podst. zawartych umów: proj. w zakresie dialektologii słowiańskiej, organizacja konferencji nauk., wspólne publ.; publ. w wydaw. zagr. ośrodków: Bamberg, Brześć, Grodno, Kijów, Lwów, Łuck, Mińsk, Moskwa, Nisz, Pińsk, Płowdiw, Sofia, Tarnopol, Użhorod (w Niemczech, Rosji, Bułgarii, Serbii, na Białorusi i Ukrainie), m.in. Fonołogičeskije sistiemy głasnych w ukrainskich włodawskich goworach, „Woprosy Jazykoznanija” (Moskwa 1989); Polissia: mowa, kultura, istorija. Materiały miżnarodnoji konferenciji (Kijów 1996); Słowoobrazowanije i nominatiwnaja dierywacyja w sławianskich jazykach (Grodno 1996); Sławianskije etiudy. Sbornik k jubileju S. M. Tołstoj (Moskwa 1999); Zaharoddzie Materyjały naukowa-krajaznauczaj kanfierencyi (Mińsk 2000); Zbirnyk pam’jati Jarosławy Zakrews’koji, Dialektołohiczni Studiji. 3 (Lwów 2003); Putewi i dometi dijalektaske. Zbornik radowa sa istoimenog mednog medziunarodnog naucznog skupa. Priredila Jordana Markowić Uniwerzitet u Niszu Fiłozofski fakultet (Nisz 2014), rec. nauk. „Băłgarski Folkłor” (1994, 3), „Dialectologia et Geolinguistica. Journal of the International Society for Dialectology and Geolinguistics” (Wolfang Viereck, Bamberg 1999, 7); współpr. dydakt. międzynarod.: 1994–2000 współorg. wakacyjnych studenckich i dokt. obozów nauk. na zach. Białorusi i na Polesiu ukraińskim wspólnie z uniwersytetami w Brześciu i w Łucku, dokumentacja stanu mowy ludności pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego, 2013–2014 inwentaryzacja inskrypcji nagrobnych po obu stronach Bugu.

Członkostwo w organizacjach: od 1968 czł. Tow. Miłośników Języka Polskiego Oddz. w Lublinie; 1982–1987 czł. i sekr. Tow. Przyjaciół UMCS, Akademii Rolniczej i Akademii Medycznej w Lublinie; od 1987 czł. Polskiego Tow. Ludoznawczego Oddz. w Lublinie, 1996–1999 sekr. tamże, 2002–2010 przewodn. Komisji Rewizyjnej tamże, 2010–2014 czł. Komisji Rewizyjnej tamże; od 1993 czł. Tow. Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej w Lublinie; od 2000 czł., 2005–2011 sekr. Zarządu Głównego Tow. Henryka Sienkiewicza; 72 od 1989 czł. Białostockiego Tow. Naukowego; od 1999 czł. rzeczywisty Lubelskiego Tow. Naukowego; od 2011 czł. ŁTN.

Udział w redakcjach czasopism: czł. kraj. Kolegiów Red. i Rad Wydaw.: od 2006 „Rozpraw Komisji Językowej ŁTN”, od 2009 „Etnolingwistyki”, od 1986 „Rozpraw Slawistycznych” UMCS; czł. międzynarod. komitetów red.: od 2007 Miżnarodny Sawiet pa seryi fiłałahicznych nawyk czasopisma „Wesnik Bresckaha Uniwersiteta. Seryja fiłałahicznych nawuk”, od 2009 „Naukowyj Wisnyk Wołynśkoho Nacionalnoho Uniwersytetu im. Ł. Ukrajinky Fiłołohiczni nauky. Mowoznawstwo”.

Kształcenie kadry naukowej: prom. 6 dokt. (w tym 3 prace realiz. były w ramach grantów MNiSZW).

Dydaktyka: gramatyka porównawcza języków słowiańskich; gramatyka języka staro-cerkiewno-słowiańskiego; gramatyka hist. języka ukraińskiego; dialektologia słowiańska i etnolingwistyka słowiańska; problematyka słowiańskich pogranicz językowych.

Odznaczenia i nagrody: 1986 Srebrny Krzyż Zasługi; 1987 Nagroda MSW, indyw. III° za Atlas gwar polskich i ukraińskich okolic Włodawy (Lublin 1988); 1999 Nagroda Rektora UMCS II° za publ. Teksty gwarowe wschodniej Lubelszczyzny (Lublin 1998, współaut.); 2001 wyróżnienie przyznane przez Zarząd Miasta Stołecznego Warszawy, Tow. Miłośników Historii w Warszawie, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza, Tow. Przyjaciół Warszawy, Archiwum Państwowe m. st. Warszawy, Biblioteka Publiczna m. st. Warszawy; 2001 Dyplom Honorowy Varsaviana 2000/2001, za oprac. Atlasu gwar polskich, t. 2: Mazowsze (Warszawa 2000); 2004 wyróżnienie honorowe w konkursie „Ludowe Oskary” za Wydarzenie Folklorystyczne roku 2003 w Województwie Lubelskim; 2004 Medal 800-lecie Uhruska przyznany przez Radę Gminy Wola Uhruska za oprac. monografii Gmina Wola Uhruska na tle Euregionu Bug. Język i kultura (Wola Uhruska 2003); 2007 Honorowy Obywatel gminy Wola Uhruska; 2009 Medal Zasłużony dla Tow. Przyjaciół Ziemi Włodawskiej; 2009 Odznaczenie Cerkwi Prawosławnej: Order Św. Marii Magdaleny Równej Apostołom II° przyznany w imieniu Św. Soboru Biskupów Św. Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego za badania dot. nekropolii prawosławnych; 2010 Nagroda Rektora UMCS II°; 2012 wyróżnienie Ministerstwa Spraw Zagranicznych Ukrainy za współpr. w dziedzinie Oświaty; 2012 Medal Prezydenta Miasta Lublina „W uznaniu zasług wniesionych dla Miasta Lublin, za wieloletnią pracę i zaangażowanie na rzecz upowszechnienia kultury polskiej”; 2013 Nagroda specjalna Prezydenta Lublina wraz z Medalem Civitatis Lublinensis; 2013 Nagroda Rektora UMCS, zespoł. I° za Słownik stereotypów i symboli ludowych (t. 1, red. J. Bartmiński, Kosmos, meteorologia, Lublin 2012, współaut.); 2013 Złoty Krzyż Zasługi; 2013 wyróżnienie Medalem Pamiątkowym Województwa Lubelskiego „Za Zasługi na Rzecz Upowszechniania Kultury Polskiej Za Granicą”; 2013 Nagroda specjalna Prezydenta Lublina za Rozwój i Upowszechnianie Kultury w Lublinie wraz z Medalem 73 Civitatis Lublinensis; 2013 Wyróżnienie Ministerstwa Oświaty, Młodzieży i Nauki Bułgarii za Wkład w Rozwój Bułgarystyki w UMCS; 2014 Medal przyznany przez Stow. Polska-Wschód; 2015 Odznaka Honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej” MKiDN; 2015 Medal KEN; 2016 Nagroda Kulturalna Województwa Lubelskiego „przyznana Panu Feliksowi Czyżewskiemu z okazji jubileuszu 40-lecia działalności kulturalnej” przez Marszałka Województwa, 2016 Złoty Medal za Długoletnią Służbę.

Inne: 1987 Stypendium Ministra Oświaty Bułgarii (trzymiesięczny pobyt w Uniwersytecie Sofijskim); od 2001 czł. Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych przy Oddz. PAN w Lublinie; 2003–2013 dział. na rzecz samorządów; od 2005 czł. Rady Naukowo-Programowej Centrum Języka i Kultury Polskiej dla Polonii i Cudzoziemców przy UMCS; 2003–2010 czł. Komisji Dialektologicznej Komitetu Językoznawstwa Wydz. I Nauk Humanistycznych i Społecznych PAN; 2003–2010 czł. Komisji Etnolingwistycznej Komitetu Językoznawstwa Wydz. I Nauk Humanistycznych i Społecznych PAN; 2009–2012 współpr. z Kuratorium Oświaty w Lublinie, szkołami woj. lubelskiego i urzędami gmin południowego Podlasia, realiz. praktyczne zadania promujące kulturę i języki słowiańskie; od 2010 w serii wydaw. „Biblioteka Literatur Naszych Sąsiadów”; 2010–2014 współpr. Sekcji Etnoligwistycznej Komisji Językoznawczej PAN; od 2011 czł. Komitetu Słowianoznawstwa przy Wydz. I Nauk Humanistycznych i Społecznych PAN.

Hobby: filatelistyka.

Bibliografia podmiotowa w wyborze: dorobek nauk. ok. 200 poz. Atlas gwar polskich i ukraińskich okolic Włodawy (Lublin 1986); Fonetyka i fonologia gwar polskich i ukraińskich południowo-wschodniego Podlasia (Lublin 1994); Polskie i ukraińskie teksty gwarowe ze wschodniej Lubelszczyzny (Lublin 1998, współaut.); Atlas gwar polskich, t. 2: Mazowsze (Warszawa 2000, współaut.); Kraszewscy na Podlasiu (Wisznice 2013, współaut.); Antroponimia pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego w świetle inskrypcji nagrobnych, cz. 1: Słownik nazwisk (Lublin 2013).

E-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..

Żródło: Słownik członków Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 2010-2015